આરંભમાં વેપાર કરવાના ઇરાદાથી યુરોપ બહાર પ્રસરીને ત્યાંની પ્રજાએ વિશ્વના અન્ય ભૂભાગોમાં વસાહતો સ્થાપી અને એક આખો કોલોનિઅલ યુગ ઇતિહાસમાં અંકાઈ ગયો. ત્યારે યુરોપિયન પ્રજાએ સદેહે વતન છોડીને મોટે ભાગે જળમાર્ગે એશિયા, આફ્રિકા અને ઉત્તર-દક્ષિણ અમેરિકાના ખંડોમાં પ્રસરવું પડ્યું હતું. બ્રિટિશ અને ડચ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની જેવી નાની-મોટી ડઝનો કંપનીઓના નેજા હેઠળ એમણે કરેલા છળકપટયુક્ત અને પાશવી પરિશ્રમના પુરસ્કાર સ્વરૂપે એમણે જગતના વિશાળ હિસ્સા પર આધિપત્ય ભોગવ્યું. બીજાવિશ્વયુદ્ધ પછી કોલોનિઅલ યુગ ત્વરાથી અસ્ત પામવાનું શરૂ થાય છે અને સૌને પોતાનો ખુદનો દેશ, ખુદનું રાષ્ટ્ર જોઈએ છે. કિન્તુ એક પ્રકારની ગુલામીમાંથી મુક્ત થયા પછી પણ ડિજિટલ એજમાં પ્રવેશતા વિશ્વ માટે જાણે નવી ગુલામીનો ફાંસલો તૈયાર થઈ રહ્યો હોય એમ નવા યુગની ‘ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની'ઓનો વાવટો આખા વિશ્વ પર ફરકવા લાગે છે. એમાં સામેલ છે ગૂગલ, મેટા, ઍપલ, એમેઝોન તથા ચીનની બાઇડુ, અલીબાબા અને ટેન્સન્ટ જેવી ટૅક-જાયન્ટ કંપનીઓ, જે ડેટાના માધ્યમથી મૉડર્ન હ્યુમનને નવા પ્રકારના ગુલામમાં તબદીલ કરી રહી છે.
આ ગુલામીકરણ માટે એક પરિભાષા પ્રયોજાય છે - ડેટા કોલોનિઅલિઝમ'. એને સરળ શબ્દોમાં સમજીએ તો એવી પ્રક્રિયા કે નીતિ જેનાથી સરકારી કે બિનસરકારી સંગઠનો યુઝરના અંગત ડેટાનો ફાયદા કે નિયંત્રણ માટે દુરુપયોગ કરે. આ શબ્દ અને એની પાછળના વિચાર પહેલીવાર જાહેર ચર્ચામાં લાવનાર ૨૦૧૯ના પુસ્તક ‘ધી કૉસ્ટ ઑફ કનેક્શન'ના લેખકો છે, પ્રોફેસર નિક કુડ઼ી અને યુલાઇસસ મેહિઆસ. ‘ડેટા કોલોનિઅલિઝમ’ના પર્યાયવાચી તરીકે ‘ડિજિટલ કોલોનિઅલિઝમ' પણ પ્રયોગમાં લેવાય છે.
この記事は ABHIYAAN の Abhiyaan Magazine 06/04/2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、8,500 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です ? サインイン
この記事は ABHIYAAN の Abhiyaan Magazine 06/04/2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、8,500 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です? サインイン
વિઝા વિમર્શ,
ફેમિલી બેઝ્ડ પિટિશનની કેટેગરીમાં ફેરફાર થાય ત્યારે...
મૂવી ટીવી
જ્યોતિકા ચૂંટણીના વોટિંગની વાત કરે છે કે બિગબોસની?!
રાજામૌલી લાવી રહ્યા છે બાહુબલી ભાગ-૩!
‘બાહુબલીનું વિશ્વ બહુ મોટું છે અને એનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ ફિલ્મ ફ્રેન્ચાઇઝી છે.
ફેમિલી ઝોન બ્યુટી.
આઇબ્રોને કાળી અને ભરાવદાર બતાવવાના નુસખા
માનું મોટું ઉત્તરદાયિત્વ એટલે વિશ્વને યોગ્ય નાગરિકો આપવા!
એક માતામાં સો શિક્ષકની ગરજ સરે એટલી સંભાવનાઓ હોય ત્યારે એ માતાઓ સંતાનને કેવી રીતે ઘડી શકે એની એક નાનકડી માર્ગદર્શિકા જેવું કાવ્ય હિન્દીની નવી પેઢીની કવયિત્રી કવિતા કાદમ્બરીએ લખ્યું છે. પોઢજો રે, મારા બાળ ! પોઢી લેજો પેટ ભરીને આજ— કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશેઃ સૂવાટાણું ક્યાંય ન રે’શે. આજ માતાજીને ખોળલે રે તારાં માથડાં ઝોલે જાય તે દી' તારે શિર ઓશીકાં મેલાશે તીર-બંધૂકા.
બિજ-થિંગ
તસવીરકલાના સુવર્ણયુગ સમા પ્રાણલાલ પટેલ
ભુજે હાથે કરીને વહોરેલી પાણીની સમસ્યા
નર્મદાનું પાણી ભુજને મળવા લાગતાં સ્થાનિક સ્ત્રોતની જાળવણી ભુલાઈ. અન્ય કોઈ વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા પણ ન વિચારાઈ. જેના પરિણામે જ્યારે જ્યારે નર્મદાનું પાણી ન મળે ત્યારે ત્યારે પાણીની તંગી સહન કરવી પડે છે. થોડા દિવસ પહેલાં જ ૧૦થી ૧૨ દિવસ ભુજ શહેરમાં પાણી વિતરણ કરી શકાયું નહોતું. ફરી વખત ભુજવાસીઓ ટેન્કરરાજમાં જીવવા માટે મજબૂર બન્યા હતા.
પ્રવાસન
જોરાસાંકો ઠાકુરબારી, ગેરુવા હવેલીમાં ગુરુદેવનો અહેસાસ
કવર સ્ટોરી
ઉનાળામાં તાવ આવે ત્યારે શું કરવું?
કવર સ્ટોરી
ગરમીની ઋતુ અને આહારનું વિજ્ઞાન